Węzły na berlince w 1939 roku
(tłumaczenie niepełne)
W przetłumaczonym opisie pominięto wyrażenie “zjazd i wjazd” (Aus- und Einfahrt) podając po kilomatrażu od razu nazwę węzła. Wszystkie nazwy miejscowości, węzłów, rzek, dróg i inne pozostawiono w oryginalnym brzmieniu. W kwadratowych nawiasach znajdują się ich polskie odpowiedniki lub nazwy współczesne oraz wyrażenia uzupełniające tekst. Skrót DK oznacza drogę krajową nr, DW - drogę wojewódzką. Reichsstraße - droga państwowa.
0 km: Stettiner Dreieck [obecnie Dreieck Schwanebeck, wcześniej w NRD Abzweig Prenzlau] na Berliner Ring. Na 5,5 km po prawej malowniczy widok na stare miasto Bernau.
8,4 km: Bernau , 2 km od miasta.
29,7 km: Eberswalde-Finowfurt (restauracja i stacja benzynowa), 11 km na zachód od Eberswalde, na Reichsstraße Nr. 5 [obecny numer drogi to 167]. Autostrada wznosi się na most przerzucony nad głównym szlakiem wodnym Berlin-Stettin (Hohenzollern-kanal) [obecny kanał Oder-Havel].
35,3 km: Werbellinsee. Na zachodnich krańcach lasu Schorfheide leśniczówka „Karinhall”, rezydencja Göringa.
44,7 km: Joachimsthal.
64,9 km: Pfingstberg.
78,3 km: Gramzow (stacja benzynowa), na Reichsstraße Nr. 198 [obecnie taki sam numer drogi] pomiędzy Gramzow (3 km na południowy wschód.) i Prenzlau (13 km na północny zachód).
89,8 km: Schmölln, na Reichsstraße Nr. 320, na Prenzlau (18 km).
100,6 km: Storkow-Penkun, na Reichsstraße Nr. 113 [obecnie taki sam numer drogi].
112,5 km: Stettin-Süd [Szczecin-Południe, obecnie nazywany Kołbaskowo](stacja benzynowa), 11 km od miasta na Reichsstraße Nr. 2 [obecnie DK13]. Autostrada na 114,5 km schodzi do Doliny Odry; na 115,5 km parking, ze szczytu wzgórza okazały widok na Dolinę Odry i wzniesienia Buchheide [Puszcza Bukowa]. Za nim długi na 240 m most nad Odrą Zachodnią, na 118 km długości 225 m stalowy most nad Odrą Wschodnią (pomiędzy tymi mostami autostrada znajduje się poniżej poziomu morza).
119,1 km: Sydowsaue [Żydowce, obecnie nazywany różnie: Radziszewo, Gryfino (nazwa ta zostanie wkrótce przejęta przez nową drogę S3 dla jej węzła z DW120), Klucz (tę nazwę otrzyma nowy trójwlotowy węzeł na A6 w okolicy 13 km dla komunikacji z S3)]. U zbiegu zaplanowanej w 1939 roku [autostrady] „Ost-Oderlinie“ [a obecnie S3] z Frankfurt a. d. Oder [Frankfurt nad Odrą], od 122,5 km w łuku pod górę w Buchheide, przez pocięty wieloma dolinami las bukowy, przy 124,6 km zróżnicowane poziomem jezdnie z widokiem na równinę.
125,4 km: Stettin-Ost [Szczecin-Wschód, nazywany też Podejuch, obecnie nazywany Podjuchy] (w 1938 roku jeszcze nie otwarty), na 128 km widok na Dammscher See [Jez. Dąbie] i południową część Stettiner Haffs [Zalew Szczeciński] później most długości 240 m nad głębokim jarem Hökendorf [Klęskowo], za nim parking z widokiem.
131,7 km: Altdamm [Dąbie, obecnie nazywany Kijewo], na Reichsstraße Nr. 104 [obecnie DK3 i DK10] pomiędzy Altdamm (3 km na zachód) i Stargard [Stargard Szczeciński] (24 km na wschód). Dalej przez lasy sosnowe i wrzosowisko.
138,9 km: Bäderstraße [Droga Kąpielowa (obecnie S6 i S3), nazywany też Hornskrug, obecnie nazywany Rzęśnica]; l km od Hornskrug [Rzęśnica], „Bäderstraße“ prowadzi ze Stettin do Gollnow [Goleniów] a stamtąd na Stolp [Słupsk] i Danzig [Gdańsk] oraz do Misdroy [Międzyzdroje] i Swinemünde [Świnoujście].
Kontynuacja autostrady z Bäderstraße do Danzig była na początku 1939 roku w budowie (aż do jej ukończenia używać Reichsstraße Nr. 2 [obecnie DK6]). Ona [autostrada] prowadzi przez Pommersche Seenplatte [Pojezierze Pomorskie] gdzie znajdują się liczne i rozległe lasy bukowe .
148 km: Stargard-Friedrichswalde [Stargard Szczeciński-Podlesie k.Sowna], 15 km na północny
zachód
od Stargard.
160 km: Stargard-Massow, [Stargard S.-Maszewo] na Reichsstraße Nr. 163 [obecnie DW106].
174
km: Stargard-Freienwalde,
[Stargard
S.-Chociwel] na
Reichsstraße Nr.
158. [obecnie DK20]
182
km: Freienwalde-Nörenberg
[Chociwel-Ińsko].
188 km: Blankenhägen [Dłusko].
193 km: Piepstock [Podlipce].
198
km: Wangerin-Gienow [Węgorzyno-Ginawa],
na
Reichsstraße
Nr. 158 [obecnie DK20].
203 km: Rosenfelde [Brzeźniak].
210
km: Dramburg
[Drawsko
Pomorskie], 5 km na północny zachód od miasta.
215
km: Sarranzig [Zarańsko].
226
km: Falkenburg [Złocieniec], 4 km na północ od miasta i
ośrodek
szkoleniowy nad Jez.
łączy się z trasą
z Frankfurt a.
d. Oder [Frankfurt
nad Odrą] (w
1939 roku w budowie).
244
km: Klaushagen,
[Kluczewo],
na Reichsstraße Nr. 124 [obecnie DW163].
251
km: Sternhof
[Gwiazdowo]
259 km: Bärwalde [Barwice] 2 km na południowy wschód od miasta. W tym miejscu kończy się
odcinek będący w 1939 r. w zaawansowanej budowie. Stąd na północ prowadzi linia,
będąca na początku 1939 roku jeszcze w planach, przez Rummelsburg [Miastko]
i Bütow [Bytów] do Danzig. Druga [prowadzi] na wschód, będąc w 1939 roku w budowie,
przez Neustettin [Szczecinek], do Reichsstraße Nr. 1 [obecnie DK22] pomiędzy Schlochau
[Człuchów] i Konitz [Chojnice] (Dirschau [Tczew]-Danzig ewentualnie Elbing [Elbląg]) [na
zachód od Chojnic w 1939 r. przebiegała granica polsko-niemiecka, dlatego do końca
kampanii wrześniowej dalsza budowa nie mogła być prowadzona. Od Chojnic do Tczewa
przebiegała droga tranzytowa do Elbląga . Po zajęciu polskiej części Pomorza Gdańskiego
Niemcy zmodernizowali dawną Reichsstraße Nr. 1, budując szeroką jezdnię betonową od
Chojnic do Gnojewa k. Malborka, z obwodnicą Tczewa i mostem na Wiśle w Knybawie
w 1941 r.].
Kiedy kontynuowano [budowę] autostrady z Berlin przez Stettin do Danzig na początku 1939 roku była w planach autostrada z Danzig do Elbing (65 km). Z Berlin Reichsstraße Nr. 1 do Elbing jest 485 km.
105 km [odległość pomiędzy Elblągiem a Królewcem] – Trasa ta łączy oba największe miasta Prus Wschodnich i umożliwia szybszy ruch pojazdów między stolicą i Prusami Wschodnimi ; przebiega w znacznej odległości od wybrzeża poprzez miły dla oka pagórkowaty teren z żyznymi ziemiami uprawnymi, pasącymi się końmi ożywiającymi łąki oraz tu i ówdzie połaciami lasu. Tymczasowo zbudowana jest jedynie jedna dwupasmowa nitka ; kilometry liczymy od Królewca w kierunku Elbląga.
96,4 km (liczone od Königsberg): Elbing-West [Elbląg-Zachód, obecnie nazywany Raczki], 1,5 km na południowy zachód od miasta, na Reichsstraße Nr. 1 [obecnie DK22]. Stąd autostrada biegnie na wschód po stalowym moście długości 220 m nad żeglowną rzeką Elbing, torem kolejowym [z Berlina] do Königsberg i rzeczką Hommel [Kumiela], dalej lekko w dół, po leżącej poniżej poziomu morza dolinie Drausensees [Jez. Drużno], potem znowu nieco w górę i znowu nad torami kolejowymi [do Królewca].
92,0 km: Elbing-Ost [Elbląg-Wschód] (stacja benzynowa), 4 km od centrum miasta na Reichsstraße Nr.130 [obecnie DK7]. Stąd lekko pod górę, z rzutem oka wstecz na Elbing, przy 89,7 km i 89,3 km parkingi, na 89,2 km nad leśną doliną Laupichler [potok Burzanka]; z lewej strony zalesione Trunzer Berge [Wzgórza Milejewskie], przy 88,5 km falista wysoka płaszczyzna.
85,6 km: Pomehrendorf [Pomorska Wieś, obecnie nazywany Wilkowo], 3 km na północny zachód od wsi. Dalej poprzez miły, pagórkowaty teren z pastwiskami koni i bydła. Na 78,7 km malowniczy parking na skraju lasu.- Od 74,9 km lekko w górę aż do lesistego odcinka trasy ( parkingi przy 74,1 i 72,8 km); następnie w dół , w szeroką Baudetal [dolina rzeczki Baudy].
72,5 km: Frauenburg [Frombork, obecnie nazywany Błudowo], pomiędzy Frauenburg (15 km na północ) i położonym 8 km na południe starym niemieckim miasteczkiem Mühlhausen [Młynary] (2500 mieszkańców; gospoda Adler [Orzeł]). Autostrada od 71,1 km przecina las należący do wsi Großrautenberg [Wielkie Wierzno]. Przy 70 km parking. Przy 69,9 km autostrada przechodzi nad Baude [rzeczka Bauda]. Od 65,5 km do 64,5 km (parking) znowu przez las.
63,7 km: Tiedmannsdorf [Chruściel], 11 km na południowy wschód od Braunsberg [Braniewo]. Na 59,2 km malowniczy parking przy Passarge [Pasłęka]. Za nim most na podwójnych filarach nad dość głęboko wciętą leśną doliną.
58,1 km: Schalmey [Szalmia, obecnie nazywany Braniewo], 7 km na południe od Braunsberg. Dalej prosto i płasko przez las; na 57,1 km parking; na 57 km most nad Doliną Lastbachs [Młynówka].
52,4 km: Braunsberg [Braniewo, obecnie nazywany Maciejewo] (stacja benzynowa), na Reichsstraße Nr. 142 [obecnie DW507] pomiędzy Braunsberg (7 km na północny zachód) i Mehlsack [Melzak, obecnie Pieniężno] (21 km na południowy wschód.). Teraz prosto przez łąki i pastwiska. Na 51,8 km parking.
49,1 km: Heiligenbeil-West [Święta Siekierka-Zachód], 11 km od miasta [obecnie Mamonowo].Potem przez las Födersdorf, przy 47,2 km nad Bahnau [rzeka Banówka] (parkingi), przy 43 km nad Doliną Omaza [rzeczka Omaza] (za nią parking).
40,1 km: Heiligenbeil-Ost [Święta Siekierka-Wschód], pomiędzy Heiligenbeil (10 km) i Zinten [Cynty, obecnie Korniewo] (15 km). Na 37,5 km znowu przez las, Na 33,8 km nad [rzeką] Jarft [obecnie Wituszka], od 32,3 km długie proste [odcinki].
25,7 km: Zinten, 8 km na południe od miasteczka. Autostrada na 22,6 km idzie długim na 240 m i wysokim na 40 m mostem nad Grünwehrer Mühlenfließ [bezimienny ciek wodny, wpada do rzeki Prochładnaja], niewielka leśna dolina; potem krok z powrotem przez las; na 17,4 km parking.
15,3 km: Kreuzburg, na Reichsstraße Nr. 126 w kierunku na Zinten (14,5 km); 8 km na południowy wschód od autostrady leży miasteczko Kreuzburg [Krzyżbork obecnie Sławskoje] (2 000 mieszkańców, gospoda Ankermann). Autostrada na 15, 3 km przecina [rzekę] Stradick [obecnie Korniewka], na 13,1 km nad [rzeką] Frisching [obecnie Prochładnaja], dwie małe łąko-rzeczki, na 12 km parking.
0 km: Königsberg [Królewiec, obecnie Kaliningrad] (stacja benzynowa); stąd jeszcze 7 km [w kierunku] na północ do miasta poprzez Reichsstraße Nr. 128 [obecnie A195], albo 1 km na prawo uchylając się od miasta przez Neuendorf i przez, w 1938 roku budowany, długi na 635 m Pregelbrücke [most nad Pregołą] przy Palmburg na drodze do Insterburg [Wystruć, obecnie Czerniachowsk], Tilsit [Tylża, obecnie Sowietsk] i Cranz [obecnie Zielonogradsk] w Samland [obecnie Sambia].
Całość tekstu, po niemiecku tu, spis pochodzi z Baedekers Autoführer Deutsches Reich (Großdeutschland), Leipzig 1939.
Przetłumaczyli: Piotr Jakubiak i Bartosz Bajków.
Według mapy z 1939 roku następne węzły między Barwicami a Chojnicami miały się znajdować: - pomiędzy Nowym Chwalimiem (Neuvalm) a Chwalimkami, - na DK11 pomiędzy Skotnikami (Brandschäferei) a Bugnem (Bügen) koło Szczecinka (węzeł Neustettin-West?), - na DK20 w Wielkiej Gwdzie (Gross Küdde) koło Szczecinka (węzeł Neustettin-Ost?), - w Czarnem (węzeł Hammerstein), - w Olszanowie ( węzeł Elsenau), na drodze lokalnej z obecnej DK25 do DW201. Kolejny węzeł byłby zapewne na obecnej DK22 (węzeł Schlochau - Könitz?). Jednak później przebieg berlinki między Barwicami a Szczecinkiem skorygowano przesuwając go nieco na północ (nie mówiąc już o przesunięciu priorytetu na trasę na Biały Bór, Bytów, Kościerzynę do Gdańska), zza linię kolejową Grzmiąca - Szczecinek.
Natomiast węzły na trasie Barwice – Gdańsk – Elbląg mogły zostać rozmieszczone i nazwane tak: - Neustettin [Szczecinek] (na DK11), -Baldenburg-West [Biały Bór-Zachód] (na DK25), -Baldenburg-Ost [Biały Bór-Wschód] (DK20), -Rummelsburg [Miastko], -Briesen [Brzeźno Szlacheckie], -Bütow [Bytów] (DW212), -Lippusch [Lipusz] (DK20), -Berent-Nord [Kościerzyna-Północ] (DW214), -Berent-Ost [Kościerzyna-Wschód] (DK20), -Mariensee [Przywidz] (DW221), -Straschin-Gross Trampken [Straszyn-Trąbki Wielkie] (DW222), -Danzig [Gdańsk] (zjazd na projektowaną autostradową łącznicę, której przebieg planowano mniej więcej po szlaku południowej części trójmiejskiej obwodnicy i początku A1),-Praust-Hohenstein [Pruszcz Gdański-Pszczółki] (DK1), -Neuteuch [Nowy Staw] (DK55).