Chociwel - Barwice

Razem z odcinkiem Barwice - Kościerzyna tworzy najbardziej tajemniczą i najtrudniejszą do rekonesansu część berlinki, którą w większości nie da się przemierzyć samochodem. Niemcy sporządzili plany i przystąpili (rękami przymusowych robotników) do budowy, która w latach 1942-43 została nagle przerwana, pozostawiając po sobie ślady mniejszego lub większego zaawansowania prac. Bezpośrednio po wojnie (na pewno w okolicach wsi Brzeźniak oraz Cieszyno k. Złocienca) ostały się jeszcze wagoniki kolejki wąskotorowej służącej do budowy autostrady.

Zwiedzając obecnie szlak budowanej autostrady znajdziemy zarówno miejsca, gdzie roboty ziemne zostały ukończone (wg relacji autochtonki ze Zbrojewa k. Drawska Pomorskiego do powstania nasypów stosowano ładunki wybuchowe wg opisu zawartego tu) i przystąpiono do wznoszenia wiaduktów i mostów, bądź też nagle je przerwano na etapie zbierania (celem wyrównania terenu pod jezdnie) wierzchniej warstwy ziemi, tzw. humusu, który był przez więźniów wysypywany na pobocze. Takie ziemne pryzmy ułatwiają dzisiaj, zwłaszcza w najbardziej już zarośniętych miejscach, znalezienie trasy berlinki. Zobacz też mapy topograficzne, mapa z trasą i zdjęcie satelitarne.


4. Wiadukt w Lisowie nad torami kolejowymi ze Szczecina do Gdańska. Znajduje się kawałek dalej na wschód od wiaduktu nad DK20. Po prawej widać dalej ciągnący się nasyp. Widok w kierunku północnym. Typ A.	5. Zbliżenie na wiadukt. Widok w kierunku północnym. Typ Ł.

6.Wgłębienie, na północny wschód od Lisowa, którym miała iść autostrada. Widok w kierunku Berlina, z przyczółku nasypu, gdzie miał być wiadukt dla drogi lokalnej Chociwel - Lisowo. Typ B.	7. Na szlaku autostrady między Lisowem a Starzycami. Po obu stronach zdjęcia widoczne nasypy, które miał połączyć wiadukt dla drogi lokalnej. Widok w kierunku Królewca. Typ C.

8-9. Berlinka w okolicach Starzyc, tu wykonano kompletne prace ziemne dla węzła Freienwalde-Nörenberg (który początkowo miał być ok. 4 km dalej). Po lewej stronie nasyp, z którego miał wyjść wiadukt nad autostradą, dla drogi lokalnej Chociwel - Starzyce. Widoki z tej drogi lokalnej w kierunku Berlina. Typ O i Typ B.

10. Ślad po niedokończonej autostradzie zmierza ku szosie Starzyce - Kamienny Most (widok w stronę K. Mostu). Typ P.	11. Przecięcie berlinki z szosą Starzyce - Kamienny Most. Widok w kierunku Berlina. Typ P.

12. Przecięcie berlinki z szosą Starzyce - Kamienny Most. Widok w kierunku Królewca. Typ P.	13. Nasyp berlinki w Kamiennym Moście. Widok na południe. Typ S.

14. Nasyp autostrady na wschód od Kamiennego Mostu, przy drodze lokalnej do Ińska. Widoki w kierunku Berlina. Typ B.	15. Nasyp berlinki na wschód od Kamiennego Mostu. Widok z drogi lokalnej do Ińska (na południe). Typ O.

16. Berlinka przecina szosę Kamienny Most - Ińsko. Po prawej polna droga na nasypie. Widok w kierunku Ińska. Typ S.	17. Berlinka przecina szosę Kamienny Most - Ińsko. Widok w kierunku Kamiennego Mostu. Typ P.

18-19. Autostrada przecina szosę Ścienne - Sątyrz (dawniej Sadlino). Widoki w kierunku Berlina i Królewca. Typ P.

20. Przecięcie się berlinki z gruntową drogą Dłusko - Ścienne. Typ T.	21. Na autostradowej grobli przecinającej Jezioro Dłusko. Od strony zachodniej pozostawiono połączenie wodne obu części rozdzielonego jeziora (prawdopodobnie miał być w tym miejscu niewielki most). Typ A.

22-23. Kraniec grobli, przesmyk łączący obie części sztucznie rozdzielonego jeziora. Widoki na północ i na południe. Typ W.

24. Widok z grobli wprost na północną część Jeziora Dłusko. Typ A.	25. Widok na groblę w kierunku Berlina od strony północnej. Okazałość nasypu uwidoczniłaby się po wycięciu drzew. Typ W.

26. Nasyp przed groblą został ukończony tylko w jego południowym ciągu, północna część pozostała rozgrzebana. Stąd wrażenie, że nasyp jest za wąski. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	27. ~50 metrów dalej nasyp miał przejść w wykop. Pozostały chaotyczne ślady po przerwanych pracach. Zapewne stąd wybrana ziemia miała posłużyć pod wcześniejszy nasyp. Widok w kierunku Królewca. Typ W.

28. Znów nieco dalej na wschód (w tle przewalone drzewo z poprzedniej fotki), na wysokości tablicy informującej o rezerwacie przyrody. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	29. Polno-leśna droga wchodząca na ślad autostrady po północnej stronie. Po lewej pryzmy ziemi, po prawej koniec nieukończonego wykopu. Widok w kierunku Królewca. Typ W.

30. ~200 metrów dalej, zarośnięty drzewami ślad berlinki biegnącej przez pola. Gdzieś tutaj miał być węzeł Blankenhägen. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	31. I znów dalej na wschód, jakieś ~50 metrów, po drugiej stronie autostrady. Teren opada w dół, w tle po lewej widać staw. Widok w kierunku południowym (w lewo Królewiec). Typ W.

32.Staw jaki powstał w śladzie autostrady, zapewne w skutek wykonanego "dołu" (wybrania torfu) na podmokłym terenie ze strumykiem. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	33. Dalej autostrada wraz z otaczającym terenem "wspina się" i przecina szosę Dłusko - Sarnikierz. Widok na południe (w lewo Królewiec, w prawo Berlin). Typ S.

34. Rura pod pasem berlinki. Widok na północ. Typ Y.	35. Resztki ceglanej studzienki ("komina") po północnej stronie autostrady (ślad po lewej stronie zdjęcia). Typ Y.

36. Przecięcie berlinki z drogą Podlipce - Sarnikierz koło osady Kowale. Typ T.	37. Widok z tej drogi na wschód. Po prawej pryma zrobiona przez leśników. Dalej widać równinę autostrady, a po lewej pryzmy. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

38. Nieco dalej na wschód, przepust nad strumyczkiem. Typ Y.	39. I widok w głąb studzienki znajdującej się w pobliżu. Typ Y.

40. Przepust przechodzący po skosie przez nasyp autostrady przy drodze gruntowej z Podlipc w kierunku Storkowa. Widok w kierunku Berlina. Typ G.	41. Kilkaset metrów dalej na wschód znajdują się fundamenty pod wiadukt autostrady nad drogą leśną. Typ Y.

42. Berlinka miała przejść nad leśną drogą. Widok na północ (w lewo Berlin, w prawo Królewiec). Typ Y.	43. To samo miejsce dwa miesiące później, po wycince i odkrzaczeniu zrobionym przez pana Jacka. Typ Y.

44. Widok od strony północnej. Niesamowity czyn społeczny. Chylę czoło w uznaniu! Typ Y.	45. Łącznica północnego zjazdu i wjazdu niedoszłego węzła Piepstock koło Węgorzynka, przy DW151. Widok w kierunku Królewca. Typ G.

46. Za szosą berlinka wchodzi w wykop. Jego głębokość dodatkowo potęguje nasyp powstały wzdłuż niego z wybranej ziemi. Typ A.	47. Wykop mniej więcej w połowie dystansu między szosą a Jeziorem Wolnowo. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

48-49. Okolice Nowe Węgorzynka. Studzienki drogowe w formie "kominów". Po lewej najwyższy obiekt, znajdujący się na środku śladu autostrady. Po prawej widok od południa: studzienka "bezkominowa", studzienka z mniejszym "kominem" i w tle "komin" z poprzedniego zdjęcia. Typ Y.

50. Ziemna pryzma, obok nasyp autostrady, a w tle DK20. Tutaj miał być węzeł Wangerin-Gienow. Widok w kierunku Królewca. Typ G.	51. Konstrukcja wiaduktu autostrady nad lokalną drogą (Sulice-Wiewiecko) w Sulicach. Widoki w kierunku wschodnio-południowym. Typ A.

52. Trafić tu można jadąc DK20 od strony Węgorzyna, skręcić w lewo na Sulice i następnie w prawo za lasem w polną drogę.	53. W środku budowli. Tędy przebiega niebieski szlak. Typ B.

54-55. To samo miejsce kilkanaście lat później, bo wycince leśników. Typ Y.

56. Ścianka szczelna (Larsena) dla wiaduktu autostrady nad dwutorową linią Szczecinek - Stargard Szczeciński. Widok w kierunku Stargardu. Typ H.	57. Ścianka widziana od drugiej strony w kierunku Berlina. Typ Y.

58. Studzienka - "komin" jakieś 800 metrów na wschód od linii kolejowej. Typ Y.	59. Szlak berlinki przecinający drogę Wiewiecko - Brzeźniak. Na środku, nieco po lewej widać pryzmę zebranej ziemi. Widok w kierunku Berlina. Typ D.

60. Okolice tego samego miejsca późną jesienią. Po prawej stronie widać wyraźne pryzmy ziemi. Typ E.	61. Wygładzony teren pod jezdnię autostrady koło wsi Brzeźniak. Ponoć po wojnie leżały tu jeszcze wagoniki, lokomotywy i inne przyrządy służące do budowy dróg. Typ D.

62. Około 500 metrów od wsi Brzeźniak w pobliżu przecięcia drogi gruntowej Brzeźniak - Kolonia Kumki z autostradą. Po lewej nasyp berlinki (widok w stronę Berlina) za którym znajduje się Jezioro Brzeźniak. Typ S.	63. Polna droga idąca w autostradowym wykopie przy przecięciu z drogą gruntową Kolonia Kumki - Zbrojewo. Widok w kierunku Królewca. Typ G.

64. Nasyp berlinki widziany z brukowanej drogi Kumki PGR - Zajezierze. Typ G.	65. Nasyp dla tej drogi (mającej przejść nad autostradą) widziany w kierunku północnym. Typ G.

66. Zjęcie z drogi Kumki PGR - Zajezierze na szlak autostrady widziany w kierunku Berlina. Typ U.	67. Inne ujęcie wspomnianego nasypu. Typ U.

68. Od wspomnianej drogi lokalnej biegnąca po autostradzie polna droga zamienia się w przejezdną drogę gruntową. Widok w kierunku Królewca. Typ G.	69. "Dziki zjazd" do osady Ustok Pierwszy. Typ U.

70. Odcinek przed Ustokiem Drugim. Typ U.	71. "Węzeł" Ustok II. Strona północna. Typ U.

72. I strona południowa. Typ U.	73. 500 metrów dalej droga schodzi ze śladu autostrady i idzie między pryzmami (Widok w kierunku Królewca, Typ G.) a...

74. ...wykopem berlinki, dochodząc tak do osady Gajewko. Typ G.	75. Widok z drogi na ślad autostrady na który wchodzi droga z wybudowań Zagozdu. Typ U.

76. Drogi łączą się przed stawem, który utworzył się (i został zagospodarowany) na śladzie berlinki. Typ U.	77. 200-250 metrów dalej berlinka widziana w kierunku DW148 w Gajewku (dawniej Dębina), gdzie miał być węzeł Dramburg. Typ L.

78. Nowopowstała gruntowa droga (na bazie polnej) po wschodniej stronie DW148 (w poprzek zdjęcia, w tle droga gruntowa z poprzedniej fotografii). Zarośnięta berlinka po prawej. Typ U.	79. Boisko powstałe w 2009/2010 roku na śladzie autostrady na polanie między Jeziorem Małym Długim, a stawem (widoczny po prawej). Widok w kierunku Królewca. Typ U.

80-81.~1800 metrów dalej doskonale widoczny na zdjęciach satelitarnych odsłonięty nasyp koło wsi Gajewo. Polna droga biegnie mniej więcej w miejscu gdzie powinien powstać prawy pas jezdni w stronę Berlina. Widoki w kierunku Królewca. Typ U.

82. Nasyp widziany z boku z pola od strony południowej w kierunku Królewca. Typ U.	83. ~1200 metrów dalej, jakieś ~200 metrów za miejscem gdzie miał być wiadukt dla drogi Roztoka - Drawsko Pomorskie. Widok w kierunku Berlina. Typ W.

84. ~100 metrów dalej. W tle drzewa przy wykopie z następnego zdjęcia. Widok w kierunku Królewca. Typ W.	85. Autostradowy wykop o dość konkretnej głębokości (wygląda jak wąwóz). Widok w kierunku Królewca. Typ W.

86. Wschodni koniec wykopu. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	87. Widok w drugą stronę, w kierunku Królewca. Typ W.

88. Po lewej łączka na śladzie autostrady. Po prawej polna droga biegnąca skrajem pasa berlinki. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	89. Widok w drugą stronę. Berlinkę w poprzek przecina lokalna droga/"ulica" w Zarańsku. Widok w kierunku Królewca. Typ W.

90. Za drogą na szlaku autostrady prowizoryczne boisko, w tle po lewej bloki we wsi Zarańsko oraz DW173. Widok w kierunku Królewca. Typ G.	91. Jak widać, 9 lat później z boiska niewiele zostało. W tle wspomniana wcześniej droga/ulica, po prawej budynek świetlicy. Widok w kierunku Berlina. Typ W.

92. Za "boiskiem" ślad autostrady jest gęsto zarośnięty. W tle DW173. Widok w kierunku Królewca. Typ W.	93. Ujęcie od strony północnej, w tle wspomniana wcześniej świetlica. Widok w kierunku Berlina. Typ W.

94. ~150 metrów przed szosą berlinkę przekopano rowem melioracyjnym (frag. po prawej). Widok w kierunku Berlina. Typ W.	95. Fotografia z DW173 na autostradowy wykop po stronie wschodniej. Albo został niedokończony (może służył jako nasyp dla wagoników), albo później zdeformowany. Widok w kierunku Królewca. Typ W.

96. Ujęcie w przeciwną stronę (w tle szosa) z terenu wykopu, z tego zagadkowego wału ziemi. Widok w kierunku Berlina. Typ K.	97. Na prawo od zdjęcia nr 40. Tutaj miał powstać węzeł Sarranzig. Widok w kierunku Królewca. Typ Ł.

98-99. Jakieś 100 metrów na wschód od DW173 w wykopie berlinki. Widoki na południe i północ (bloki w Zarańsku). Typ W.

100. Widok na wschód, przyblokowe garaże "wchodzą" w wykop autostrady. Widok w kierunku Królewca. Typ W.	101. Wykop berlinki widziany spod pierwszego garażu. Widok w kierunku Berlina. Typ W.

102. W odległości ponad 200 metrów od szosy, na wysokości ciepłowni, ciąg garaży zajmuje już znaczną część śladu berlinki. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	103. Mało już widoczny ślad autostrady z wykopu zaczyna przechodzić w nasyp. 600 metrów na wschód od DW173 znajduje się podstawa dla wiaduktu berlinki nad drogą Zarańsko - Dalewo. Typ G.

104. Po przeciwnej stronie jeżeli taka podstawa istniała to uległa rozebraniu wraz z całym ziemnym przyczółkiem wschodnim. Widok w kierunku Królewca. Typ G.	105. Widok ze szlaku berlinki na nasyp do wiaduktu po którym miała nad autostradą przejść lokalna droga Dalewo - Ostrowice. Typ Ł.

106. Berlinka wchodzi w płytki wykop. Widok w kierunku Berlina. Typ Ł.	107. Ale zaraz biegnie znów po nasypie. Widok w kierunku Berlina. Typ Ł.

108. Kawałek dalej leśna droga idąca po autostradzie skręca w lewo. Widok w kierunku Królewca. Typ Ł.	109. A berlinka wchodzi w głęboki wykop. Typ Ł.

110. Przed rzeczką Kokną przechodzi w wysoki nasyp. Widok w kierunku Królewca. Typ Ł.	111. Przecinająca w poprzek nasyp rzeczka Kokna. Tutaj pewnie miał powstać niewielki mostek. Widok w kierunku Królewca. Typ Ł.

112. Za rzeczką nasyp przechodzi w płytki wykop. Widok w kierunku Berlina. Typ Ł.	113. Tak niewiele brakowało aby Niemcy zdążyli położyć betonowe jezdnie. Obecnie zaś mamy leśną szkółkę. Widok w kierunku Berlina. Typ Ł.

114. Przepust nad strumykiem w pobliżu lokalnej drogi Złocieniec - Ostrowice - Gronowo. Typ Ł.	115. Ziemne pryzmy przy tymczasowym (objazdowym) odcinku (powstałym na okres budowy berlinki) lokalnej drogi ze Złocienca do Ostrowic przez Gronowo. Typ G.

116. A obok nasyp przewidziany dla wspomnianej drogi, która miała przejść nad autostradą. Typ F.	117. Na jego wysokości na trasie berlinki ostał się dół pod wylanie filaru dla wiaduktu tej drogi. Widok w kierunku Królewca. Typ G.

118-119. ~1,4 km dalej, przy przecięciu berlinki z lokalną, gruntową drogą biegnącą przez las. W 2009 roku, po południowej stronie pasa autostrady, wycięto tutaj zrąb (dość konkretną "polanę" widoczną na aktualnych zdjęciach satelitarnych), dzięki czemu na tym krótkim odcinku, ziemne pryzmy uwidoczniły się w całej okazałości. Na drugiej fotce pryzmy w lesie, w tle widać wycięty zrąb. Typ X.

120. Studnia w nasypie znajdującym się w okolicy na wschód od drogi ze Złocienca do Ostrowic przez Gronowo. To zdjęcie wykonał Michał Rembas 31 marca 2002 roku.	121. Wykop autostrady widziany z szosy ze Złocienca przez Siecino w kierunku Ostrowic i Połczyna-Zdroju. Widok w kierunku Królewca. Typ G.

122. Nasyp krzyżującej się z berlinką budowanej równocześnie autostrady z Gorzowa. Fotografowane miejsce znajduje się kilkaset metrów na południe od wykopu z poprzedniego zdjęcia. Typ G.	123. Obok, wzdłuż nasypu i wspomnianej szosy, ciągną się w kierunku Złocieńca pryzmy ziemi. Na pierwszym planie betonowe fundamenty, być może budynku Reichsautobahnlager'a. Typ F.

124. Cieszyno. Widok w kierunku Królewca z toru kolejowego Połczyn-Zdrój - Złocieniec (obecnie asfaltowej drogi rowerowej), na fundamenty wiaduktu autostrady oraz nasyp po wschodniej stronie. Typ F.	125. Widok z zachodniego przyczółku nasypu na tor (drogę rowerową) i nasyp po wschodniej stronie. Na jego szczycie, kilkanaście metrów w głąb, znajduje się studzienka od przepustu, którym przepływa strumyk pod nasypem. Typ F.

126. Zachodni przyczółek coraz bardziej dalej od toru, wskutek podkradania z niego ziemi. Widok w kierunku Berlina. Typ Ł.	127. Fundamenty po zachodniej stronie, droga rowerowa i fundamenty oraz nasyp po wschodniej stronie. Typ F.

128. Widok z wschodniego przyczółka na fundamenty wiaduktu i drogę rowerową. Typ C.	129. Fundamenty wiaduktu kilkanaście lat później zaczęły być coraz bardziej przysłaniane. Pan Jacek przeprowadził akcję oczyszczenia. Typ Y.

130. Następnego dnia po oczyszczeniu. Dziękuję Panie Jacku! Typ Y.	131. Wspomniany wyżej przepust. Widok w kierunku północnym. Typ Ł.

132. Nasyp berlinki widziany w kierunku Królewca od strony wschodniego przyczółku. Typ C.	133. I widok na nasyp od północy z brukowanej w tym miejscu drogi Cieszyno - Głęboczek, która po chwili skręca w stronę autostrady. Typ G.

134. Fundamenty wiaduktu autostrady nad drogą gruntową Cieszyno - Głęboczek. Obecnie droga "przebija się" przez zach. ziemny przyczółek. Widok w kierunku Królewca. Typ G.	135. Widok z nasypu berlinki na autostradowy mostek-przepust nad rzeczką Miedznik. Widok w kierunku Królewca. Typ G.

136. Prace przerwano nie zdążywszy na mostku usypać ziemi aby zrównać się z poziomem nasypu autostrady. To zdjęcie wykonał Michał Rembas 31 marca 2002 roku.	137. Kilkaset metrów dalej, za brukowaną drogą Skąpe - Rzepowo, wykonano fundament filaru wiaduktu berlinki. Typ G.

138. Fundamenty z poprzedniego zdjęcia, po wschodniej stronie, odkopane (!) 19.12.2015 przez pana Jacka. Typ Y.	139. Wykop berlinki tuż za przecięciem z szosą Stare Worowo - Warniłęg, która zostałaby poprowadzona wiaduktem. Tu kończy się szlak mocno zaawansowanych prac. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.

140. W śladzie berlinki. Po prawej pryzmy. W tle Warniłęg na wysokości skrzyżowania z polną drogą do Nowego Worowa. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.	141. Pryzma po lewej (północnej) stronie autostrady w pobliżu przecięcia z szosą Warniłęg - Bolegorzyn. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

142. Północny rząd ziemnych pryzm ułożonych po południowo-wschodniej stronie szosy przy wjeździe do wsi Warniłęg od wschodu. Widok w kierunku Królewca. Typ F.	143. Ciąg pryzm po południowej stronie berlinki. Na pierwszym planie z podebraną ziemią, w tle na prawo od uli. Dalej widać drogę Warniłęg - Bolegorzyn. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.

144. Pryzmy po południowej stronie widziane od strony Jeziora Drawskiego (Zatoki Uraz) w kierunku szosy Warniłęg - Bolegorzyn (na wysokości osady Jadwiżyn). Typ Y.	145. Ślady po budowie berlinki po południowej stronie szosy, zaraz za jej skrzyżowaniem z drogą do wsi Uraz. Typ Y.

146. Pryzmy widziane od strony szosy, około 300 metrów dalej w kierunku Królewca, około 900 metrów od Zatoki Kluczewskiej, przy Szwedzkiej Górze. Typ Y.	147. Pryzmy po zachodniej stronie Zatoki Kluczewskiej Jeziora Drawskiego. Widok w kierunku Berlina. Typ W.

148. Pryzmy po wschodniej stronie Zatoki Kluczewskiej Jeziora Drawskiego, przy samym brzegu. Widok w kierunku Berlina. Typ W.	149. Ujęcie w drugą stronę, pod górę. Pryzmy leżą po południowej stronie śladu autostrady. Widok w kierunku Królewca. Typ W.

150-151. Prace ziemne po wschodniej stronie Zatoki Kluczewskiej Jeziora Drawskiego z poprzednich fotografii, tym razem ujęcia ze wzniesienia. Widok w kierunku Berlina. Typ G, Typ W.

152. Obok, na środku śladu berlinki, jakaś betonowa wylewka, zapewne do mostu nad wspomnianą Zatoką. Widok w kierunku Królewca. Typ G.	153. Z 50 metrów dalej porastające pryzmy. W tle jezioro. Widok w kierunku Berlina. Typ W.

154. Ślady po pracach ziemnych około 200 metrów przed szosą Kluczewo - Bolegorzyn. Widok w kierunku Królewca. Typ W.	155. Pryzmy przecinają szosę Bolegorzyn - Kluczewo. Widok w kierunku Królewca. Typ G.

156. Nieco dalej po krótkim odcinku na nasypie pojawia się autostradowy wykop. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	157. Po lewej nasyp berlinki, po prawej studzienka z drożnym ciekiem pod autostradą. Okolice stawu mniej więcej w połowie dystansu między szosą do Bolegorzyna a DW163. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

158. Po przeciwnej stronie, na wprost nasyp autostrady, po prawej widoczna studzienka. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.	159. Nieco dalej, przy gruntowej drodze z Kluczewa. Wyrównany pas po północnej stronie autostrady i nieukończone prace po południowej (widoczne po lewej stronie). Widok w kierunku Berlina. Typ Y.

160. Pryzmy po południowej stronie śladu berlinki, na granicy lasu przy DW163. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	161. Pryzma po północnej stronie śladu berlinki (być może ta sama co na następnym zdjęciu), w tle, w dole widoczna DW163. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

162. Pryzma na północ od Kluczewa, po zachodniej stronie przed stromym zboczem doliny, którą przebiega DW163 (górna krawędź mapy). Tutaj miał powstać węzeł *Klaushagen. Za plecami fotografa pole, ślady po budowie autostrady mogły ulec zniwelowaniu. Typ F.*	163. Pryzma po wschodniej stronie DW163. Dalej ślady ziemne wspinają się po stromym zboczu i ciągną się przez państwowe lasy. Widok na południowy zachód.

164. Na środku południowa pryzma, po lewej niewielki nasyp berlinki, a po prawej ruiny gospodarstwa po dawnej wsi Bielice. Widok w kierunku Królewca. Typ Y	165. Około 1,5 km dalej w pobliżu wsi Stare Gonne, długa zakręcająca pryzma po północnej stronie. Widok w kierunku Królewca. Typ Y

166. Niewiele dalej. Po lewej kamienie, prawdopodobnie zebrane z pasa berlinki, po prawej północna pryzma. Widok w kierunku Królewca. Typ Y	167. Przed wsią Chłopowo (na wschód od drogi Ogartowo - Sikory), pryzmy biegnące wzdłuż siebie po południowej stronie śladu autostrady. Widok w kierunku Królewca. Typ F.

168. Niedokończony wykop przez górkę. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	169. Przy gruntowo-leśnej drodze Chłopówko - Stare Gonne. Po prawej pryzmy. Widok w kierunku Królewca. Typ Y

170. Za tą drogą równy, szeroki nasyp. Jesteśmy po północnej stronie, widać krawędź berlinki. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	171. Stopniowo zwężający/zanikający nasyp widziany od południa. Na polu za lasem śladów już nie ma, co sugeruje, że uległy zniwelowaniu, ale z Lidaru wynika, że nigdy nie powstały (jednak las na dalszym odcinku został już wycięty). Typ Y.

172. Wracają po ok. 1.4 km na wschodnim krańcu kolejnego lasu (za drogą do leśniczówki Misiołki). Pryzmy po południowej stronie. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	173. Następny las to właściwie tylko zarośnięty ciąg berlinki. Pryzmy po północnej stronie, teren opada w dół. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

174. Nieco niżej pryzmy po południowej stronie usypanie nie równolegle, ale w poprzek. Znajdują się przy strumieniu na wysokości Gwiazdowa. Widok na południe. Typ Y.	175. 400 metrów dalej jedna z trzech otwartych, poberlinkowych studzienek kanalizacyjnych. Ślad autostrady widziany w poprzek, na północ. Typ Y.

176. Kolejne 400 metrów dalej. Ślad autostrady idzie w wykopie. W tle polna droga z Gwiazdowa do Nowego Koprzywna. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.	177. Jakieś 150 metrów dalej, wykop jeszcze głębszy, po prawej południowa strona. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

178. Obok północnego brzegu wykopu (po prawej w drzewach), pryzmy po północnej stronie. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	179. Nagły koniec wykopu. Być dalej miał być węzeł Sternhof (choć sens jego powstania jest wątpliwy, także zakres prac tego nie sugeruje ). Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

180. Lewa z dwóch rzędów pryzm po południowej stronie, nieco odchylająca sięna południe. Po lewej dolina z poprzedniego zdjęcia. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	181. Pryzmy po północnej stronie. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

181. Rozkradziona rura kanalizacyjna po południowej stronie śladu berlinki. Daleko w tle szosa z Gwiazdowa do Przybkowa. Widok na południe.	182. Pozostałości rury widziane w kierunku północnym (dalej są nieuszkodzone i nieco przykryte ziemią). Po lewej opadjące zbocze na śladzie berlinki. Typ Y.

183. Dalej jest początkowo płaski nasyp zmierzający w kierunku szosy. Pryzmy po północnej stronie, ok. 40 metrów przed szosą. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.	184. Po lewej ślad berlinki wykopie, na środku południowa pryzma, a po prawej zbocze od szosy. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

185. Pryzmy położone między szosą Gwiazdowo-Parchlino a Jeziorem Dębno, po południowej stronie śladu berlinki. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	186. Zaczynające się pryzmy za jeziorem, w tym miejscu tylko po północnej stronie. W tle skarpa do szosy. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.

187. Ze 100 metrów dalej, długa, (północna), pojedyncza pryzma. Dalej znów bedzie podwójna. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	188. Ze 400 metrów dalej, po około 250 metrach przerwy w ciągłości, północne pryzmy przy leśnej drodze od szosy do leśniczówki Zającówka i Kolonii Przybkówko. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

189. Na tej samej wysokości po południowej stronie zaczynają się pryzmy, ale wcześniej poprzedza je dziwny rząd z kamieni. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	190. Południowe pryzmy przy przecięciu drogi Zającówka - Kolonia Przybkówko. W lewo skręt do szosy Gwiazdowo - Parchlino. Daleko w tle północne pryzmy. Widok na pólnoc. Typ Y.

191. Północna pryzma za terenem Zającówki. Po prawej niewidoczny początek wykopu. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	192. Po lewej autostrada widziana nieco na wschód. Widok na południowy zachód. Typ Y.

193. Pryzmy po północnej stronie zwiększają się do trzech rzędów. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	194. Mniej więcej na tej wysokości po południowej stronie zasypana studnia lub cośw tym rodzaju w wykopie autostrady. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

195. Południowa pryzma widziana od strony pola. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	196. Nieco dalej po lewej północna pryzma, po prawej wykop autostrady. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

197. Przed drogą polna z Przybkówka do Przybkowa. Poprzeczne pryzmy po północnej stronie berlinki. Widok na pn-wsch.	198. Nieukończony wykop. Widok na pn-wsch.

199. Przybkówko, za polną drogą do Przybkowa, rów pośrodku pryzm. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	200. Prawa krawędź śladu autostrady. Obróciwszy się w prawo widzielibyśmy wieś. Na wprost teren po splantowanych w latach 70. pryzmach, a za nim las przy strudze Gęsia (kolejne pryzmy). Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

201. Dwa rzędy ocalałych północnych pryzm przy strudze Gęsia, około 650 metrów przed DW171. Od zachodniej strony zaczynają się trzema rzędami . Widok w kierunku Berlina.	202. Gęsia Rzeka jako rów melioracyjny. Za nią stare koryto. W tle kilkumetrowej szerokości przepust, być może z okresu budowy, lub w jakimś związku zną Widok na południe.

201. Barwice - ledwo widoczne ziemne pryzmy przy DW172 (tutaj miał być węzeł *Bärwalde). Wcześniej pomiędzy nią a DW171 ślady uległy całkowitej niwelacji przez rolników, choć na zdjęciach satelitarnych granice pól pokrywają się ze szlakiem berlinki. Widok w kierunku Królewca.* Typ G.	202. 100 metrów dalej na wschód . Początek północnych pryzm. Po prawej ślad autostrady. Typ Y.

203. Kolejne 100 metrów dalej na wschód. Pryzmy po południowej stronie. W tle po lewej szosa Szczecinek - Barwice (DW172). Widok w kierunku Berlina.	204. 200 metrów dalej. Na wprost rząd południowych pryzm, po lewej ślad autostrady i dalej w głębi północne pryzmy. Widok w kierunku Berlina.



	202. Po 1,2 km (licząc od DW172) ślady znikają i wracają po 2,8 km, 100 metrów przed przecięciem się z drogą gruntowo-polnej z Żytnika w kierunku Starego Chwalimia. Początek pryzm po północnej stronie. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

203. Przecięcie ze wspomniną drogą, pryzmy północne. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.	204. Pryzmy północne po drugiej stronie, świeżo po wycince. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

205. W tle, na lewo od traktora pryzmy z poprzedniego zdjęcia. Po prawej nieukończony wykop w miejscu niedoszłej północnej jezdni. Zaorane pole po trochę wcześniejszej wycince drzew. Widok na północny wschód. Typ Y.	206. Ładnie odsłonięte północne pryzmy ok. 250 m od drogi Knyki - Stary Chwalim (widoczna w tle). Po prawej zaorane pole jeszcze do niedawna pokrywał lasek. Dalej na prawo (za dwoma brzozami) wykop. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

207. Istniejące cały czas pole między wykopem a południowymi pryzmami (tu w postaci jednego rzędu widocznego po prawej stronie). widziane z polnej drogi. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	208. Nieukończony wykop autostrady. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.

209. Południowe pryzmy na wysokości wschodniego końca wykopu, w miejscu charakterystycznego zwężania się wcześniej dość szeroko od siebie odsuniętych obu (północnych i południowych) ciągów pryzm. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	210. 180 metrów przed szosą Knyki - Stary Chwalim. Po prawej las, który zostanie wycięty i zaorany na pole, po lewej pole ze zbożem - obecnie z truskawkami. Na środku wschodni koniec nieukończonego wykopu. Widok w kierunku Berlina. Typ I.

211. Pas berlinki (obecnie od niedawna zagospodarowane pole) widziany spod wyjścia z wykopu. Po lewej północne pryzmy, po prawej południowe. Widok w kierunku Królewca. Typ Y.	212. Północne pryzmy w pobliżu szosy Knyki - Stary Chwalim. Na wprost na dalekim planie wschodni kraniec wykopu. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.

213. Przy szosie: po prawej stronie zdjęcia koniec nasypu pod prawą (południową) jezdnię, po lewej ziemna pryzma. To miejsce znajduje się w prawym górnym rogu mapy. Widok w kierunku Berlina. Typ I.	214. I to samo miejsce 16 lat później, ujęcie oczywiście spoza szosy. Widok w kierunku Berlina. Typ Y.

	215. Szlak autostrady i pryzmy w okolicy Starkowej Góry przy... Typ J.

216. ...drodze gruntowej z okolic Starego Chwalimia do Nowego Chwalimia. Typ J.	217. Nieco dalej na wschód, w lesie na północ od Nowego Chwalimia Typ R.

218. Inne ujęcie w tym miejscu. Typ R.	219. Pryzmy berlinki przy skrzyżowaniu dróg z Iwina i Storkowa do Nowego Chwalimia i Radomyśla. Typ J.

220. Ziemna pryzma widoczna z linii kolejowej Szczecinek - Koszalin w okolicy Iwina i Przeradza. Widok w kierunku Królewca. Typ M.	221. Ta sama północna pryzma, a w tle południowa. Widok na południe. Typ Y.

222. Kilkadziesiąt metrów na wschód, wzdłuż ciągu północnej przymy. W tle pociąg pospieszny jadący do Koszalina na wspomnianej linii kolejowej. Widok w kierunku na Berlin. Typ M.

223. Południowy rząd pryzm ułożonych równolegle i nie zaznaczonych na mapie topograficznej. Typ M.	224. Północna pryzma przy drodze lokalnej Iwin - Przeradz. Autostrada miała iść po lewej stronie. Widok w kierunku Berlina. Typ N.

Za lokalną drogą Iwin - Przeradz prawdopodobnie rozpoczęto już budowę odnogi berlinki do Szczecinka (i dalej do Chojnic). Widać ją na tym planie oraz na zdjęciu satelitarnym. Natomiast ślady po berlince w kierunku Gdańską są widoczne na zachód oraz na wschód od północnego brzegu Jez. Wielatowo, dochodząc do DK11 w okolicy wsi Białe a stamtąd do Starego Wierzchowa => Barwice - Kościerzyna.

Wraz z budową berlinki oraz autostrady z Gorzowa powstał koło Złocienca budynek zarządzający budową i eksploatacją autostrad tzw. Straßemasterei (fot. Z. Kucmierz).

Typ A: Zdjęcia wykonałem z żoną 7 października 2001 r.; Typ B: Zdjęcia wykonali Marcin R., Piotr Jakubiak i ja 7 lipca 2002 r.; Typ C: Zdjęcia wykonał Zbigniew Kucmierz 30 maja 2001 r.; Typ D: Zdjęcia wykonał Zbigniew Kucmierz 15 lipca 2003 r.; Typ E: Zdjęcia wykonał Zbigniew Kucmierz w listopadzie 2003 r.; Typ F: Zdjęcia wykonał Marcin R. ze mną w Wielki Piątek, 29 marca 2002 r.; Typ G: Zdjęcia wykonałem 1 maja 2004 r.; Typ H: Zdjęcie wykonał Zbigniew Kucmierz 25 kwietnia 2004 r.; Typ I: Zdjęcia wykonałem 9 czerwca 2001 r. z żoną i Markiem Wasilewskim.; Typ J: Zdjęcia wykonał Zbigniew Adaśko 10 maja 2004 roku i 5 sierpnia 2004 r.; Typ K: Zdjęcie wykonał Piotr Jakubiak 16 listopada 2004 roku.; Typ L: Zdjęcie wykonał Piotr Jakubiak 12 stycznia 2005 roku.; Typ Ł: Zdjęcia wykonał Łukasz Konewka w dniu 26 maja i 27 maja 2005 roku. Typ M: Zdjęcia wykonał Zbigniew Adaśko 13 sierpnia 2005 roku. Typ N: Zdjęcie wykonał Dariusz Bąkowski w dniu 06.08.2005 r. Typ O: Zdjęcie wykonał Dariusz Bąkowski w dniu 15.10.2005 r. Typ P: Zdjęcia wykonał Dariusz Bąkowski w dniach 23, 29 i 30.04.2006 r. Typ R: Zdjęcia wykonał Zbigniew Adaśko w dniu 05.12.2006 r. Typ S: Zdjęcia wykonał Jacek Hopfen w dniach 16.04.2009 r. i 02.05.2009 r. Typ T: Zdjęcia wykonał Jacek Hopfen w dniu 20.04.2010 r. Typ U: Zdjęcia wykonał Maciej Olechnowicz w dniach 21.11.2009, 04.12.2009, 02.01.2010, 18.10.2010. Typ W: Zdjęcia wykonał Jacek Firmanty w dniach 04.03.2012, 27.10.2012., 18.11.2012., 03.02.2013. Typ X: Zdjęcia wykonał Tomasz Kowalczyk w dniu 12.06.2009 r. Typ Y: Zdjęcia wykonał Jacek Firmanty w dniach 01.02.2014., 08.02.2014., 16.02.2014., 09.03.2014., 11.03.2014., 06.04.2014., 17-18.04.2015., 22.04.2015.,19.12.2015., 07.02.2016, 12.03.2016., 23.03.2016., 02.04.2016, 05.04.2016, 15.04.2016., 30.04.2016, 08.04.2017, 22.04.2017, 07.05.2017.


1-3. Wiadukt berlinki w Lisowie nad torami kolejowymi ze Szczecina do Gdańska w latach 70. Zdjęcie ze zbiorów GDDKiA Szczecin.